Column: Systeem

COLUMN – Bij de fiscus is Beatrix nog koningin en Ruud Lubbers premier.

Bij de Belastingdienst werken ze nog met MS-DOS. Oorspronkelijke releasedatum van dit nostalgische stukje software: 1981. De hoogtijdagen van wielrenner Jan Raas. Het jaar dat de Franse TGV in gebruik werd genomen, het jaar dat Prins Charles trouwde met Lady Diana Spencer. Het jaar dat Imagine van John Lennon in de Top 40 stond.

Over Imagine gesproken… Stel je eens voor dat je anno 2020 noodgedwongen zou moeten werken met MS-DOS – kun je je daar iets bij voorstellen?

Ik niet.

Migraties en implementaties vormen een risico. Altijd. Het zal niet de eerste keer zijn dat kostbare data verloren gaat tijdens een overgang van het ene systeem naar het andere. Mappen waaruit spontaan data is verdwenen, incomplete klantdossiers – uiteindelijk blijft het mensenwerk. Zelfs met de allerbeste IT-specialisten ter wereld kan het fout gaan.

Dus ja, in dat opzicht is het begrijpelijk dat de fiscus niet bepaald staat te springen om over te stappen. Heel Nederland staat in het systeem. U, ik, uw buurman, mijn buurvrouw. Die bejaarde vrouw die dagelijks een rondje maakt met haar rollator? Staat in het systeem. Jody Bernal? Ook.

Ik heb wel wat ervaringen met de Belastingdienst. Overwegend goede ervaringen. Het gaat ook meestal goed. De aangifte hoeft in mijn geval tegenwoordig slechts gecontroleerd te worden. Alle nulletjes en eentjes zijn al lang bekend. Vergeet de AIVD; nergens weten ze meer dan bij de Nederlandse Belastingdienst. Waar je werkt, waar je slaapt. Welke auto ze op een trailer kunnen trekken voor het geval je vergeet te betalen.

Het is ook wel eens misgegaan. Lang geleden. Met de zorgtoeslag. Er moest iets verrekend worden. Ik zou iets terugkrijgen, maar moest tegelijkertijd ook betalen. Systeem in de war, ik in de war. Ik wilde een nieuwe factuur, dat kon niet. Toen belde ik de BelastingTelefoon.

Geen aanrader.

Bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) werkten ze tot voor kort ook met MS-DOS. Ik heb er zelf mee gewerkt. Om een studieschuld te kunnen inzien moest je op F4 drukken, voor een nooit stopgezet studentenreisproduct F8. Hoewel, F4 kan ook F6 zijn geweest, of andersom. Ik weet het niet precies meer, te lang geleden. Ik herinner me in ieder geval nog het enige voordeel van MS-DOS; als je ooit met je hoofd op het toetsenbord in slaap valt kun je nooit per ongeluk data deleten. Met MS-DOS kun je namelijk niet zoveel, behalve als een soort Pac-Man door het systeem happen.

Voordeel: er kan niets stuk – in ieder geval niet direct.

Nadeel: je hebt niets aan je muis. Het enige dat je in feite nodig hebt is een toetsenbord met een F-lijn. De rest van de tekens mag je vergeten. Niet nodig.

Uiteindelijk zijn ze bij DUO bezweken onder de druk. Interne druk, van medewerkers die in 1981 nog niet geboren waren.

Bij de Nederlandse Belastingdienst blijft alles vooralsnog bij het oude. De ambtenaren zullen van mening zijn dat het prima werkt – maar onderschat vooral het argument “we doen het al dertig jaar zo” niet. Systeemtechnisch is MS-DOS een stabiel programma. Crashes zijn zeldzaam. Mocht je ooit een verkeerde aanslag op de deurmat krijgen, dan weet je één ding zeker: hier is een ambtenaar in het spel.

Over de auteur

Deze column is geschreven door Derek Hogeweg. Derek is programmamaker bij OOG Radio en fanatiek wielrenner. Zijn columns gaan over uiteenlopende onderwerpen. In alle gevallen betreft het de mening van een lange man.

Foto: Derek Hogeweg