Marjolijn Dijkman is ‘artist in residence’ in het Eems-Dollardgebied vanuit het Europese subsidieprogramma WaterLANDS. Tussen 2023 en 2026 onderzoekt zij hoe bewoners in dit gebieden zich verhouden tot veranderingen in het landschap. Eind 2026 moet dat leiden tot een eindpresentatie. De wandelingen zijn een onderdeel van haar onderzoek.
Aanleg van dijken
Vaak wordt in de geschiedenis een hard onderscheid gemaakt tussen de tijd vóór de aanleg van de dijken en de tijd daarna. Mans Schepers liet zien dat er ook voor die tijd landbouw plaatsvond, ook op de kwelders. De gewassen die verbouwd werden waren niet heel anders als nu: onder meer tarwe en veldbonen. Schepers liet een potje zien met graankorrels van 2600 jaar oud uit de begintijd van de bewoners van het gebied.
Leven met de zee
Voordat er dijken waren, leefden mensen met de zee. Het water was niet iets waar je tegen moest strijden; bewoners van het gebied pasten zich aan aan de getijden. We moeten in de toekomst terug naar die houding, was het betoog van Mans Schepers. Bij de Dubbele Dijk wordt nu op een mechanische manier getijdenwerking gecreëerd, waar dat duizend jaar geleden op een natuurlijke manier gebeurde.
Ingrijpen in de aarde
Door de komst van het christelijk geloof tegen het jaar 1000 veranderde de manier waarop mensen tegen de natuur aankeken, vertelde Eric Brinckmann. Voor die tijd geloofden mensen in natuurgoden die in de aarde of de zee aanwezig waren. De god van het christendom staat boven de aarde. Dat betekent dat de mens ook mag ingrijpen in de aarde. Monniken speelden een belangrijke rol bij de aanleg van dijken. Al moet je niet denken dat ze dat allemaal zelf deden, verduidelijkte Brinckmann.
Is dit alles?
Toen de mens dijken en kanalen had aangelegd, was het heersende idee: we hebben de aarde onder controle. Maar toch begon het te kriebelen: is dit alles of is er meer? In de negentiende eeuw, in de romantiek, gingen mensen nadenken over hun verhouding met de natuur. De natuur werd geromantiseerd en er werd natuur aangelegd. Eerder was de natuur iets wat onder controle gebracht moest worden, vanaf de negentiende eeuw kwam er ook aandacht voor het wilde denken, de natuurlijke chaos.
Vervolg
De wandeling over de Dubbele Dijk trok vele belangstellenden. Er konden maximaal 30 mensen mee met de wandeling maar er was nog een wachtlijst met evenzoveel geïnteresseerden. Volgend voorjaar wil Marjolijn Dijkman een nieuwe wandeling organiseren, op een andere locatie en met een ander thema.
Foto: Provincie Groningen (ingezonden)